Σύμφωνα μέ πληροφορία πού διασώζει ὁ βιογράφος τοῦ ἁγ. Σπυρίδωνος, Ἐπίσκοπος Πάφου Θεόδωρος, τό ἀδιάφθορο Λείψανο τοῦ Ἁγίου παρέμεινε στήν Κύπρο περί τά 300 ἔτη μετά τήν μακαρία του κοίμηση. «Τούτου – γράφει – τοῦ παραδόξου θαύματος (τῆς καταργήσεως, δηλαδή, τῶν εἰδώλων στήν Ἀλεξάνδρεια, διὰ τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου, τὸ ὁποῖο ἀναφέρει προηγουμένως), μνημόσυνον ἐστι ἔτι καὶ νῦν ἐν τῇ πόλει τοῦ σεβασμίου Πατρὸς Τριμιθοῦντι, ἐπάνω τοῦ μέσου πυλῶνος, ἥγουν τῆς ἀρχοντικῆς θύρας τοῦ Ναοῦ, ἔνθα κεῖται τὸ τίμιον λείψανον τοῦ ἁγίου Πατρὸς ἡμῶν Σπυρίδωνος, εἰκῶν πᾶσαν τὴν διήγησιν ταύτην γεγραμμένην ἔχουσαν μετὰ καὶ ἄλλων τινῶν τῶν μὴ γεγραμμένων ἐνταῦθα».[1]
Ὁ ἐπ. Θεόδωρος ἀνέγνωσε τόν Βίο τοῦ ἁγ. Σπυρίδωνος (ἄρα ἐπρόκειτο περί συναξαριστικοῦ κειμένου), κατά τήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου τοῦ ἔτους 655.[2] «Τὸ παρὸν διήγημα – γράφει – πρώτως ἀνεγνώσθη ἐν τῇ αὐτῇ ἁγίᾳ τοῦ Θεοῦ ἐκκλησίᾳ, ἐν τῇ μνήμῃ τῆς ἡμέρας τοῦ ἁγίου Πατρὸς ἡμῶν Σπυρίδωνος, τῆς παρούσης τεσσρεσκαιδεκάτης ἱνδικτιῶνος, πεντεκαιδεκάτου δὲ ἔτους Κωνσταντίνου τοῦ φιλοχρίστου καὶ εὐσεβεστάτου ἡμῶν Βασιλέως καὶ δευτέρῳ ἔτει Κωνσταντίνου τοῦ θεοστέπτου καὶ εὐσεβεστάτου αὐτοῦ υἱοῦ».[3] Τό Λείψανο μεταφέρθηκε στήν ΚΠολη πρός τό τέλος τοῦ 7ου αἰ. λόγῳ τῶν Ἀραβικῶν ἐπιδρομῶν. Ὁ χρόνος τῆς μεταφορᾶς τοποθετεῖται μετά τό 655, πιθανώτατα τό 691, ὅταν διατάχθηκε ἀπό τόν Αὐτοκράτορα Ἰουστινιανό Β’(685 – 695, 705 – 711), ὁμαδική μετανάστευση τῶν Κυπρίων.
Στήν ΚΠολη τό Λείψανο κατατέθηκε στήν γυναικεία Μονή τῆς Θεοτόκου Κεχαριτωμένης, ἡ ὁποία βρισκόταν κοντά στήν Μονή τοῦ Φιλανθρώπου Χριστοῦ (Cod. Paris. gr. 1594, τοῦ 12ου αἰ.) καί εἶχε ἱδρυθεῖ στίς ἀρχές τοῦ 12ου αἰ. ἀπό τήν Εἰρήνη Δούκαινα, σύζυγο τοῦ Αὐτοκράτορα Ἀλεξίου Α’ τοῦ Κομνηνοῦ (1081 – 1118). Ὁ Ρῶσος περιηγητής Ἀντώνιος τοῦ Νόβγκοροντ, ὁ ὁποῖος ἔγραψε περί τό 1200, ἀναφέρει ὅτι τό εἶδε κάτω ἀπό τό θυσιαστήριο τοῦ ναοῦ τῆς Μονῆς Ὁδηγητρίας. Στήν συνέχεια – κατά τήν μαρτυρία τῶν ἐπίσης Ρώσων περιηγητῶν Στεφάνου τοῦ Νόβγκοροντ (1350) καί Ἰγνατίου τοῦ Σμολένσκ (1389 – 1405), καθώς καί τοῦ γραφέως Ἀλεξάνδρου (1393) καί τοῦ Διακόνου Ζωσιμᾶ (1419 – 1421) – τό Λείψανο μεταφέρθηκε στόν Ναό τῶν Ἁγίων Ἀποστόλων. Κατά τήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου τοῦ ἔτους 1452, λίγους μῆνες πρίν τήν Ἅλωση τῆς ΚΠόλεως (29.5.1453), τελέσθηκε στόν Ναό τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας πανηγυρική Θεία Λειτουργία, προεξάρχοντος ὡς Λεγάτου τοῦ Πάπα τοῦ Λατινόφρονος Μητροπ. Ρωσίας Ἰσιδώρου, κατά τήν ὁποία «τὸ λείψανον τοῦ Ἁγίου Σπυρίδωνος, τοῦ ὁποίου ἑωρτάζετο ἡ μνήμη, περιήγετο ἐν πομπῇ». Συνέχεια