Δάκρυσε η εικόνα του Ταξιάρχη στην Ιαλυσό Ρόδου

Με ένα συγκλονιστικό γεγονός ήρθαν αντιμέτωποι το πρωί του Σαββάτου οι πιστοί στην Ιαλυσό.
Συγκεκριμένα στο εκκλησάκι του Ταξιάρχη…
στο παλαιό Νεκροταφείο του χωριού η εικόνα του Αρχαγγέλου άρχισε να δακρύζει. Στο σημείο κλήθηκε και ο Μητροπολίτης Ρόδου ο οποίος αφού έκανε αυτοψία στο χώρο διέταξε τη μεταφορά της εικόνας στον Ναό των εισοδίων της Θεοτόκου για να τεθεί σε λαικό προσκύνημα.

Καρπός της αρχικής «καταλλαγής» Ανατολής και Δύσεως η επανακομιδή ιερών λειψάνων

 

Αντώνιος Παπαδόπουλος

Καρπός της αρχικής «καταλλαγής» Ανατολής και Δύσεως η επανακομιδή ιερών λειψάνων

Εισαγωγικά

Αίτημα της οικουμενικής εποχής, στην οποία ζούμε, είναι όπως οι «εκκλησίες» και οι διάφορες χριστιανικές ομολογίες πραγματοποιήσουν το ταχύτερο δυνατό τη μεταξύ τους ενότητα, οι δε χριστιανοί παρουσιάσουν στο σύγχρονο κόσμο τον «ένα Χριστό». Πολλοί σκαπανείς της οικουμενικής κινήσεως ευελπιστούν ότι η τρίτη χιλιετία, στις παρυφές της οποίας ήδη βρισκόμαστε, θα φέρει μαζί με την ενότητα του χριστιανικού κόσμου
και την ενότητα της ανθρωπότητας.

Ειδικότερα για την ενότητα του χριστιανικού κόσμου και για τη δημιουργία καλού κλίματος μεταξύ Ορθόδοξου και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας εργάσθηκαν με ζήλο και επιτυχία οι δύο «ειρηνοποιοί», ο Πάπας Παύλος ΣΤ’ και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρας. Οι δύο αυτές ευλογημένες προσωπικότητες συνετέλεσαν στο να επέλθει προσέγγιση των δύο εκκλησιών, να δημιουργηθεί κλίμα φιλίας και συναδελφώσεως, ύστερα μάλιστα από την ιστορική τους συνάντηση στα Ιεροσόλυμα (1964), την άρση των αναθεμάτων (1965), και τις συναντήσεις Πάπα και Πατριάρχη στην Κωνσταντινούπολη και Ρώμη (1967). Έτσι εγκαινιάστηκε η εποχή της «καταλλαγής» και του «διαλόγου της αγάπης». Καρπός της «πρώτης βαθμίδος» καταλλαγής των δύο εκκλησιών είναι η επιστροφή ιερών λειψάνων που επί αιώνες φυλάσσονταν στη Δύση με ευλάβεια. Τέτοια λείψανα που επιστράφηκαν στον τόπο της προελεύσεώς τους είναι η Κάρα του Αποστόλου Ανδρέα (1964)(1), το ιερό σκήνος Σάββα του Ηγιασμένου (1965)(2), η Κάρα του Αγίου Τiτου (1966)(3), μέρος του ιερού λειψάνου του Αγίου Ισίδωρου στη Χίο (1967)(4), μέρος των ιερών λειψάνων του Αγίου Κυρίλλου, φωτιστού των Σλάβων και ολόκληρης της Ευρώπης (1974)(5), και ιδιαίτερα η επανακομιδή των χαριτοβρύτων λειψάνων του μεγαλομάρτυρα Αγίου Δημητρίου, προστάτη και πολιούχου της Θεσσαλονίκης και οικουμενικού Αγίου (1980)(6). Η επανακομιδή των ιερών λειψάνων χαροποίησε ολόκληρο το ορθόδοξο πλήρωμα που είχε την ευκαιρία να πληροφορηθεί ότι «κάτι» ίδιαίτερα καλό συντελείται στις μέρες μας μεταξύ των χριστιανών και ειδικότερα μεταξύ Ανατολής και Δύσεως. Και έτσι είναι, αφού η επανακομιδή ιερών λειψάνων αποτελεί το «προοίμιο» του θεολογικού διαλόγου Ανατολής και Δύσεως, ο οποίος διάλογος είναι πιά γεγονός και διεξάγεται μέσα σε ατμόσφαιρα εγκαρδιότητας.

Με την επανακομιδή των αγίων λειψάνων ασχολούμενοι δεν πρόκειται να επιμείνουμε σε ιστορικές λεπτομέρειες που αναφέρονται στα ιερά λείψανα. Στην παράθεση της βιβλιογραφίας ανατρέχοντας ο αναγνώστης μπορεί να βρει πληροφορίες. Σε μας ενδιαφέρει να εξετάσουμε το πνεύμα της νέας εποχής που χαρακτηρίζεται ως οικουμενικό, και τις δυνατότητες για παραπέρα καταλλαγή μεταξύ Ορθοδόξου και Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Μας ενδιαφέρει επίσης να αναφερθούμε στη συμβολή των αγίων γιά την ανάπτυξη αδελφοσύνης Ανατολής και Δύσεως και να μνημονεύσουμε τους συνεργούς της δημιουργίας κλίματος αγάπης. Κατά την ανάπτυξη του θέματός μας δε θα προβαίνουμε σε κρίσεις επί εκκλησιολογικών ή άλλων θεολογικών διαφορών που διαφαίνονται από τα παρατιθέμενα κείμενα, αφού όλες οι διαφορές θα τεθούν και θα συζητηθούν από τους υπεύθυνους εκπρόσωπους του διμερούς διαλόγου.

---

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. – Ο πρωτόκλητος Απόστολος Ανδρέας μαρτύρησε στην Πάτρα. Το ιερό λείψανό του διακομίσθηκε στις 3 Μαρτίου του 357 επί Κωνσταντίου, γιου του Μ. Κωνσταντίνου, από τον τόπο του μαρτυρίου του στην Κωνσταντινούπολη και «κατετέθη εν τοις Αγίοις Αποστόλοις τοις Μεγάλοις». Η Κάρα όμως του Αγίου δωρήθηκε στην Πάτρα πιθανότατα από τον Βασίλειο τον Μακεδόνα. Μετά την άλωση της πελοποννησιακής πρωτεύουσας από τους Τούρκους, ο τελευταίος των Δεσποτών, ο Θωμάς ο Παλαιολόγος, μετέφερε αυτή στη Ρώμη επί πάπα Πίου του Β’ το 1460 όπου και φυλασσόταν στο Ναό του Αγίου Ανδρέα. Επί πάπα Πίου Θ’ (1846-1878) διακομίσθηκε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου και εναποτέθηκε οριστικά εντός ιδιαίτερου παρεκκλησίου του Αγίου. Από το παρεκκλήσιο αυτό τον Σεπτέμβριo του 1964 διακομίσθηκε στην πελοποννησιακή πρωτεύουσα. Βλ. σχετική βιβλιογραφία. Acta Apostolicae Sedis, τόμ. Δ’, (31.7.1964) σ. 586. L’Osservatore Romano «La Reliqua di Sant’ Andrea che sarà restituita alla Chiesa Greco-Orthodossa (144, 24.5.1964). Τόμος Αγάπης. Vatican-Phanar (1958-1970) Rome-Istanbul 1971, σ. 145, Π. Γρηγορίου, «Η εκ Πατρών εις Ρώμην ανακομιδή της σεπτής Κάρας του Αγίου Ανδρέου», Καθολική (1964), 216-217. Γ. Π. Μπούρου. Το ιστορικόν της κάρας του Αποστ. Ανδρέου», Πάτραι, (Ανάτυπο από το περιοδικό «Νέος Ελληνομνήμων»). Χρονικόν των τιμίων λειψάνων του πολιούχου Αποστόλου Ανδρέου, Ιερά Μητρόπολις Πατρών 1969, Μ.Σ. Θεοχάρη, «Η μεταφορά της Κάρας του Αγίου Ανδρέου εις Ρώμην», Καθημερινή (1.7.1964). «Ανδρέας ο Πρωτόκλητος, Ιδρυτής της Εκκλησίας του Βυζαντίου», Καθημερινή (30.9.1964). Νέος Ελληνομνήμων, Τόμος Ι, Αθήναι 1913, σ. 13, Μ. Γεδεών, Βυζαντινόν Εορτολόγιον, Κωνσταντινούπολις 1899, Ματθαίου Αμαλφιτανού, «Translatio Corporis Sancti Andrea Apostoli de Constantinopoli In Annalfian», Comte Paul Riant, Exuvial Sacrae Constantinopolitane, Γενεύη 1877, Τόμος Α’, σ. CV. Ν. Θωμοπούλου, Ο Απόστολος Ανδρέας, Αθήναι 1969. Ι. Bekker, Corpus Script. Byzant. Βοnn 1838, σ. 410, Η. Vast, Le Cardinal Bessarion, Paris 1878, σ. 257.

2. – Ο Άγιος Σάββας εξεδήμησε προς Κύριο το 533 σε ηλικία 94 χρόνων στα Ιεροσόλυμα και τάφηκε στη Λαύρα του. Αργότερα το ιερό λείψανο διακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη και απ’ εκεί στή Βενετία όπου και φυλασσόταν μέχρι το 1965. Σχετική βιβλιογραφία βλ. Χρυσοστόμου Παπαδοπούλου, Ιστορία της Εκκλησίας Ιεροσολύμων, Ιερουσαλήμ 1910. Κλεόπα Μ. Κοικυλίδου, Περί των εν Παλαιστίνη Αρχαίων και Νεωτέρων Ελληνικών Μοναστηρίων, Ιερουσαλήμ 1906. Ιωάννου Φωκυλίδου, Η Ιερά Λαύρα Σάββα του Ηγιασμένου, Αλεξάνδρεια 1927. Ρ. Blondel, «Saint Sabbas, le moine, l’organisatcure, le saint», La Terre Sainte (1965) 283, Α. Couret, La Palestine sous les empereus Grecs, Grenoble 1869. Παπαδοπούλου Κεραμέως, Ιεροσολυμιτική Βιβλιοθήκη, Πετρούπολις 1984, Τόμ. Β’. «Αναμνηστικόν Τόμον επί τη ανακομιδή του σεπτού σκηνώματος Σάββα του Ηγιασμένου εκ Βενετίας εις Αγίαν Πόλιν Ιερουσαλήμ». Εν Ιερουσαλύμοις 1965. (Ανάτυπον εκ του Ξ’ Τόμου «Νέα Σιών» Τύποις Ιερού Κοινού του Παναγίου Τάφου).

3. – Η Κάρα του πρώτου επισκόπου Κρήτης φυλασσόταν μέχρι την κατάκτηση της Μεγαλονήσου από τους Σαρακηνούς (824) στον Καθεδρικό Ναό του Αγίου Τίτου της Γορτύνης, πρωτεύουσας μέχρι τότε του νησιού και έδρας της Μητροπόλεως Κρήτης. Oι κάτοικοι Γορτύνης φεύγοντας για να μη πέσουν στα χέρια των Αράβων πήραν μαζί τους και την Αγία Κάρα. Μετά την ανάκτηση της νήσου από τον Νικηφόρο Φωκά (961) τοποθέτησαν την Κάρα στο μεγαλοπρεπή καθεδρικό Ναό του Aγίoυ Τίτου στον Χάνδακα (Ηράκλειο ), που έγινε νέα πρωτεύουσα. Το ιερό λείψανο από το 961 μέχρι το 1669 διαφυλάχθηκε στον Καθεδρικό Ναό. Όταν όμως η πόλη του Ηρακλείου έπεσε στα χέρια των Τούρκων (1669 ) οι Ενετοί μετέφεραν την Κάρα στη Βενετία και την εναπέθεσαν στο Ναό του Αγίου Μάρκου. Βλ. Σχετική βιβλιογραφία στου Π. Γρηγορίου, Πορεία προς την Ενότητα, Τόμος Β’, Αθήναι 1978, σ. 410.

4. – Ο Άγιος Ισίδωρος καθαγίασε με το μαρτύριό του τη Νήσο Xίo το 250. Στη Χίο διασώζεται ζωντανή μέσω των αιώνων, η ανάμνηση του φρικτού μαρτυρίου του. Τα λείψανα της Βασιλικής που κτίσθηκε τον Ε’ αιώνα κοντά στην κρύπτη όπου σώζεται ο κενός τάφος, άλλα παρεκκλήσια, που ανήγειρε η πίστη του λαού σε διάφορα σημεία του δρόμου του μαρτυρίου, απ’ όπου πέρασε δέσμιος και αιμόφυρτος ο Άγιος, μιλούν.γι’ αυτόν. Το ιερό του λείψανο μεταφέρθηκε αργότερα από το Δόγη Δομίνικο Μιχαήλ γύρω στα 1125 στη Βενετία και τοποθετήθηκε στο Ναό του Αγίου Μάρκου. Δύο αιώνες αργóτερα ο Δόγης Ανδρέας Δάνδολο (1342-1350) έδωσε εντολές να τοποθετηθεί μέσα σε πολυτελή μαρμάρινη σαρκοφάγο και να αποθησαυρισθεί σε ειδικό παρεκκλήσιο του ναού που τιμάται με το όνομα του Αγίου. Αρχικά το Άγιο λείψανο ήταν ακέφαλο. Όταν όμως αργότερα ανακαλύφθηκε η σεπτή κάρα μεταφέρθηκε και αυτή στη Βενετία. Βλ. Γράμμα του Μητροπολίτου Μυτιλήνης Ιακώβου, Τοποτηρητού Χίου, («τω σεβασμιωτάτω και Αγιωτάτω Πατριάρχη Βενετίας Καρδιναλίω Ιωάννη Ουρμπάνι)», στου Π. Γρηγορίου, ό.π., σ. 442. Αναμνηστικόν Τόμον, Ο Άγιος Ισίδωρος, Προστάτης καί πολιούχος της Χίου, Αθήναι 1968.

5. – Βλ. «Μεταφορά των Αγίων Λειψάνων του Αγίου Κυρίλλου εις Κωνσταντινούπολιν και συνεορτασμός της θρονικής εορτής του Αγίου Ανδρέου (30.11.1974)», Στάχυς (Ι. Μητρόπολις Αυστρίας. Ιούλιος 1977-Ιούνιος 1981, τεύχος 52-67, σ. 531). Βλ. επίσης και τα τείχη 28-39 (1971-74), και 40-51 (1974-1975) 45, του ίδιου περιοδικού.

6. – Tα ιερά Λείψανα του μεγαλομάρτυρα Αγίου Δημητρίου τα ανακάλυψε στην κρύπτη του Αββαείου του Σαν Λορέντζο Ιν Κάμπο τής Ιταλίας η βυζαντινολόγος-αρχαιολόγος Μαρία Θεοχάρη. Για την ανακάλυψη των ιερών λειψάνων έκανε σχετική ανακοίνωση στην Ακαδημία Αθηνών την 15.6.1978 ο Ακαδημαϊκός Αναστάσιος Ορλάνδος. Ευθύς αμέσως ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κινήθηκε δραστήρια και πέτυχε αρχικά την επιστροφή της Αγίας Κάρας (τον Οκτώβριο του 1978) και ύστερα ολόκληρο το ιερό λείψανο στις (24.4.1980). Στο μέλλον πρόκειται να εκδοθεί αυτοτελές τεύχος αφιερωμένο ειδικά στον Πολιούχο Άγιο Δημήτριο τον Μυροβλήτη όπου θα εκτίθενται τα αφορώντα στην ανεύρεση του τιμίου λειψάνου, τη μεταφορά και ειδικότερα στη γνησιότητα αυτού. Βλ. Δ. Βακάρου, «Η επανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Αγίου και ενδόξου Μεγαλομάρτυρος Δημητρίου του Μυροβλήτου», Γρηγόριος ο Παλαμάς, 61 (1978) 384-389. «Εκδηλώσεις Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης κατά το έτος του Αγίου Δημητρίου του Μεγαλομάρτυρος», Γρηγόριος ο Παλαμάς 63 (1980 ) 78-82. «Λόγος του Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος εν τω Μεγάλω Εσπερινώ της 12.4.1980 επί τη επανακομιδή των ιερών Λειψάνων του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλήτου», Γρηγόριος ο Παλαμάς, 63 (1980) 83-86. «Λόγος του Αρχιμ. Παντελεήμονος Καλπακίδη, Πρωτοσυγκέλλου Ι.Μ Θεσσαλονίκης, Γρηγόριος ο Παλαμάς 63 (1980 ) 86-91. «Προσφώνησις Π. Παντελεήμονος Καλπακίδη», Γρηγόριος ο Παλαμάς 63 (1980 ) 91-93. «Λόγος του εφημερίου του Σάν Λορέντζο Ιν Κάμπο Don Araldo», Γρηγόριος ο Παλαμάς 63 (1980) 93-95.

Βυζαντινή εικόνα του Αγίου Δημητρίου με μύρο από το τάφο του μεγαλομάρτυρα στη Θεσσαλονίκη

 

Η βυζαντινή μικροψηφιδωτή εικόνα του Αγίου Δημητρίου με μύρο από τον τάφο του, τα σύμβολα των Παλαιολόγων και τις επιγραφές.

 

 

 

 

Το Σασοφεράτο (Sassoferrato) είναι μία μικρή πόλη στην επαρχία της Αγκόνας (Ancona) στην Ιταλία και βρίσκεται χτισμένο στο μέρος που κάποτε βρισκόταν η αρχαία πόλη Sentinum. Μετά την ολοκληρωτική καταστροφή του Sentinum από του Γότθους και τους Λομβαρδούς, περίπου το έτος 1000, θα χτιστεί ένα νέο κάστρο από τους κατοίκους της περιοχής που θα μετατραπεί σε μία μικρή πόλη γύρω στο 1200.

 

  

 

Η εικόνα που παριστάνει τον Άγιο Δημήτριο ήρθε στο Δημοτικό Μουσείο του Σασοφεράτο από την συλλογή του ουμανιστή Niccolò Perotti (1429 – 1480), ο οποίος γεννήθηκε στο Σασοφεράτο και ήταν μαθητής και φίλος του Έλληνα παπικού καρδινάλιου Βησσαρίωνα, τον οποίον συνόδευσε στην αποστολή του στην Μπολόνια κατά τα έτη 1450 – 1455. Σύμφωνα με τον ιστορικό SergioBettini, ο Βησσαρίων είναι που κατά πάσα πιθανότητα χάρισε την εικόνα στον Perotti, ο οποίος αργότερα την αντιχάρισε στη γενέθλια πόλη του.

Προσφυγικό κειμήλιο με ενθύμηση του Αγίου Δημητρίου και της Θεσσαλονίκης

 

Από τα εξαιρετικά δείγματα νεοελληνικής εκκλησιαστικής τέχνης είναι και ο παρακάτω ασημένιος δίσκος με παράσταση του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος εικονίζεται έφιππος να φονεύει εχθρικό στρατιώτη και να σώζει την πολιορκημένη Θεσσαλονίκη, η οποία φαίνεται στο βάθος με τα κάστρα και τις εκκλησίες της. Οι ειδικοί του Μουσείου Μπενάκη πιστεύουν ότι με τη μορφή του νεκρού στρατιώτη αναπαρίσταται ο Bούλγαρος τσάρος Kαλογιάννης ή Σκυλογιάννης (ο επικληθείς και Ρωμαιοκτόνος). Ο δίσκος ήταν κτήμα της εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου της Καλλίπολης Μικράς Ασίας σύμφωνα με την κτητορική επιγραφή που φέρει: ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΤΗΜΑ ,ΑΩΝΒ΄ (=1852) ΜΑΡΤΙΟΥ Ι’ και ήρθε στην Ελλάδα με τους ταλαίπωρους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, οι οποίοι φρόντισαν στις φλόγες της Μικρασιατικής Καταστροφής να διασώσουν με τη ψυχή στο στόμα τα ιερά λείψανα και τις άγιες εικόνες των εκκλησιών τους.

 

Ασημένιος δίσκος -προσφυγικό και εκκλησιαστικό κειμήλιο- με παράσταση του Αγίου Δημητρίου, ο οποίος εικονίζεται έφιππος να φονεύει εχθρικό στρατιώτη και να σώζει την πολιορκημένη Θεσσαλονίκη.

Η πόλη της Θεσσαλονίκης με τα κάστρα και τις εκκλησίες της στο βάθος.

 

Ημικυκλοτερής επιγραφή: ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΤΗΣ ΚΑΛΛΙΟΥΠΟΛΕΩΣ ΚΤΗΜΑ ,ΑΩΝΒ΄ (=1852 ) ΜΑΡΤΙΟΥ Ι’.

 

Εκθέματα στο Μουσείο Μπενάκη.

Πηγές:

Μουσείο Μπενάκη

Αγίου Δημητρίου -Χαιρετισμοί

 (ποίημα του πανιερωτάτου πρώην Θεσσαλονίκης Αγίου Αθανασίου Πατελάρου, του Κρητός)

Κοντάκιον. Ήχος πλ. δ’. Τη Υπερμάχω.

Του μυροβλύτου εν ωδαίς και θείοις άσμασι,νυν μελωδήσωμεν πιστοί ύμνον επάξιον, του ολέσαντος τυράννου την ωμότητα, και απώσαντος Λυαίου την θρασύτητα, και Χριστόν Θεού Υιόν τρανώς κηρύξαντος, και βοήσωμεν· Χαίροις μάρτυς Δημήτριε.

Άγγελοι εκπλαγέντες, ουρανόθεν ορώντες την άθεον ορμήν του τυράννου (εκ γ’) και συν τη αποφάσει αυτού, θανατούμενον όντα Δημήτριον κατήρχοντο και ήρχοντο, κραυγάζειν προς Αυτόν τοιαύτα·

Χαίροις μαρτύρων σεπτών ακρότης,

Χαίροις Αγίων φαιδρών λαμπρότης.

Χαίροις ότι ως κατάδικος καταβάς προς τον βυθόν,

Χαίροις ότι ως ασώματος αναβάς προς ουρανόν.

Χαίροις χοροστασίαις των Αγγέλων οικήσας,

Χαίροις ταις τιμωρίαις του τυράννου υποίσας.

Χαίροις απειλάς βασιλέων σοβήσας,

Χαίροις τας βουλάς των εχθρών καταργήσας.

Χαίροις στερρόν της πίστεως έρεισμα,

Χαίροις λαμπρόν φρονήσεως όρισμα.

Χαίροις ο ζων ψυχή σου και θανών εν τω σώματι

Χαίροις ο την ζωήν σου ουρανού έχων δόματι.

Χαίροις μάρτυς Δημήτριε.

Βλέπων ο θείος Νέστωρ, εαυτόν εν ανδρεία, φησί τω βασιλεί θαρσαλέως· το εξαίσιον της απειλής αποτρόπαιόν μοι τη ψυχή φαίνεται. Λυαίον γαρ τον άθεον, εγώ φονεύσω, κράζων,

Αλληλούια.

Γνώσιν ένθεον έχων, των μαρτύρων το κλέος, Δημήτριος προς τον τύραννον έφη· εξ αψύχων υλών, πώς εστι γενέσθαι, τον Θεόν λέξον μοι· προς ον οι πιστοί σέβοντες Θεόν βοώμεν πλην εν φόβω·

Χαίροις Θεσσαλονίκης λαμπτήρ παμφαέστατος,

Χαίροις Λυαίου νίκης υπάρχων υπέρτερος.

Χαίροις το θείον μύρον εκ του τάφου σου βρύων,

Χαίροις τον θείον ζήλον εν καρδία σου φέρων.

Χαίροις ότι το αίμα σου υπήρχε λουτήριον,

Χαίροις ότι εξεύρες αμαρτιών λυτήριον.

Χαίροις των ειδώλων καταβάλλων την πλάνην,

Χαίροις των τυράννων εξελέγχων την μάνην.

Χαίροις την αιμόρρουν υγιάνας του πάθους,

Χαίροις την ψυχήν σου εξελκύσας του βάθους.

Χαίροις ότι Μαρίνον εξερύσω της λέπρας,

Χαίροις ότι τον Ίστρον τον πιστόν σου επέρας.

Χαίροις μάρτυς Δημήτριε.

Δύναμις ουρανόθεν, κατεκράτησε τότε, τον Νέστορα προς το πολεμήσαι, και τα όπλα τα τούτου λαβών, την Λυαίου άκραν ισχύν, ευχερώς καθείλεν, αποδούς θάνατον και τότε προς τον πάντων Σωτήρα ανεβόα, ψάλλων,

Αλληλούια.

Ποιον σκοτώνει ο άγιος Δημήτριος στη γνωστή εικόνα του;

Ο άγ. Δημήτριος στην εικόνα του δε σκοτώνει το βάρβαρο παλαιστή Λυαίο (όπως εσφαλμένα έχει γραφτεί), αλλά τον πολεμοχαρή τσάρο των Βουλγάρων Ιωαννίτζη, που οι Βυζαντινοί τον αποκαλούσαν «Σκυλογιάννη», ενώ ήταν έτοιμος να επιτεθεί στη Θεσσαλονίκη το 1206 ή 7. Η εικόνα και το γεγονός από εδώ.

Πώς όμως ένας άγιος εικονίζεται να σκοτώνει έναν άνθρωπο;

Λεπτομέρειες μας παρέχει αυτή η αναλυτική μελέτη για τη ζωή του αγίου Δημητρίου και την τιμή προς το πρόσωπό του στο πέρασμα των αιώνων. Ο Σκυλογιάννης πέθανε από πλευρίτιδα, αλλά ο θάνατός του αποδόθηκε σε θεία δίκη. Σε ιστορικό κείμενο (Σταυράκιος) αναφέρεται όραμα, όπου ο άγιος εμφανίστηκε να ρίχνει το κοντάρι του στο σκληρό πολιορκητή, για να σώσει το λαό της πόλης του. Δε σκότωσε λοιπόν με τα όπλα του ο άγιος το Σκυλογιάννη, αλλά ο θάνατός του από ασθένεια λίγο πριν χτυπήσει τη Θεσσαλονίκη αποδόθηκε σε θεία παρέμβαση, που σταμάτησε τους κατακτητικούς πολέμους του, με τη μεσιτεία του αγίου Δημητρίου προς το Θεό (συμβολικά, «τον κοντάρεψε»).

Το παράδοξο είναι ότι το βουλγαρικό έθνος τίμησε τρομερά τον άγιο, τον θεώρησε προστάτη του, εμψυχωτή του κατά την τουρκοκρατία, και μάλιστα βουλγαρική βιογραφία του αναφέρει, κάνοντας αναχρονισμό, πως ο πατέρας του ήταν Βούλγαρος. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία για το πώς οι Βούλγαροι έβλεπαν το Σκυλογιάννη – τίμησαν και «βουλγαροποίησαν» (οικειοποιήθηκαν) τον άγιο που, κατά τους Βυζαντινούς, έβαλε τέρμα στη βασιλεία του δικού τους βασιλιά.

o-nekros.blogspot όπου θα βρείτε και άλλα ενδιαφέροντα άρθρα για τον Άγιο Δημήτριο

http://proskynitis.blogspot.gr/2011/10/blog-post_1296.html

ΟΙ EIKONΕΣ TOΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΟΙ EIKONΕΣ TOΥ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΕΙΣ – ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Ο Ορθόδοξος αγιογράφος εμπνευσμένος από τις διηγήσεις της ζωής,
του μαρτυρίου και των θαυμάτων του Αγίου, καθώς και από την υμνολογία
και τα διάφορα εγκώμια που έχουν αφιερωθεί
στον Άγιο Δημήτριο το Μυροβλήτη, συνθέτει τις σχετικές Eικόνες.

Οι Eικόνες αυτές είναι πολλές, γιατί, όπως παρατηρεί ο αείμνηστος
Ανδρέας Ξυγγόπουλος, «ο Μεγαλομάρτυς Δημήτριος είναι ασφαλώς
εις των ολίγων Αγίων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, δια τον οποίον έχουν γραφεί
αι περισσότεραι ομιλίαι, τα περισσότερα εγκώμια και έχουν συντεθεί
τα περισσότερα στιχουργήματα…Παράλληλοι προς την άφθονον αυτήν
φιλολογικήν παραγωγήν είναι και αι πολυάριθμοι απεικονίσεις εις χειρόγραφα,
εις Eικόνας φορητάς και εις τοιχογραφίας σκηνών
εκ του βίου του Μαρτυρίου και των θαυμάτων του Αγίου.

Οι απεικονίσεις αυταί αποτελούν κύκλον ολόκληρον,
ένα των ευρυτέρων που εδημιούργησαν οι Aγιογράφοι των βυζαντινών
και των μετά την Άλωσιν χρόνων».

Οι συνηθέστερες παραστάσεις είναι: Η Eικόνα του Αγίου Δημητρίου,
ο Άγιος Δημήτριος μπροστά στο Μαξιμιανό, ο Άγιος Δημήτριος στη φυλακή,
ο Άγιος Δημήτριος ευλογώντας το Νέστορα, ο Άγιος Νέστορας παλαίοντας
με τον Λυαίο, το Μαρτύριο του Αγίου Δημητρίου, η κοίμηση του Αγίου κ.ά.

Από τις παραστάσεις αυτές «η απεικόνισις του Μαρτυρίου του Αγίου
είναι περισσότερον διαδεδομένη, όχι μόνον διότι τούτο είναι το σπουδαιότερον
από τα γεγονότα της ζωής του, αλλά ακόμη διότι αυτό σχετίζεται στενώς
με το ιαματικόν μύρον, το οποίον ανέβλυζεν από τας πληγάς του.

Το θέμα δε τούτο του μύρου ιδαιτέρως τονίζεται
εις την υμνολογίαν της εορτής» (Α. Ξυγγόπουλος).

Στις αρχαιότερες παραστάσεις του Αγίου Δημητρίου,
που βρίσκονται στα μωσαϊκά και τις τοιχογραφίες του ομώνυμου Ναού
της Θεσσαλονίκης, ο Άγιος παριστάνεται όρθιος, με τα χέρια υψωμένα
σε σχήμα δέησης, ντυμένος την υπατική στολή του (χλαμύδα λευκή).

Με την πάροδο του χρόνου η στολή μεταβάλλεται. Ο Άγιος εμφανίζεται
με πανοπλία και αργότερα με χιτώνα και μανδύα.
Επειδή όμως ο Άγιος Δημήτριος είναι ένας από τους στρατιωτικούς
και συγχρόνως προστάτης της Θεσσαλονίκης,
την οποία πολλές φορές έσωσε από διάφορους κινδύνους,
οι παραστάσεις, στις οποίες ο Άγιος εικονίζεται στρατιωτικός, είτε πεζός
είτε καβαλάρης, είναι συνηθισμένες στην Ορθόδοξη Αγιογραφία…

Στη συνείδηση των πιστών ο άγιος Δημήτριος δεν είναι μόνο,
κατά τον υμνωδό, «κρηπίς ακατάβλητος και θεμέλιος άρρηκτος και πολιούχος,
οικιστής και υπέρμαχος» της πόλεως της Θεσσαλονίκης και «εν πολλοίς
και πολλάκις κινδύνοις χαλεποίς των Θεσσαλονικέων προϊστάμενος»,
αλλά και ο μέγας υπέρμαχος της οικουμένης. Για τούτο ψάλλει η Εκκλησία μας:

«Μέγαν εύρατο εν τοις κινδύνοις, σε υπέρμαχον η οικουμένη,
αθλοφόρε τα έθνη τροπούμενον. Ως ουν Λυαίου καθείλες την δύναμιν,
εν τω σταδίω θαρρύνας τον Νέστορα, ούτως Άγιε, μεγαλομάρτυς Δημήτριε,
Χριστόν τον Θεόν ικέτευε, δωρήσασθαι ημίν το μέγα έλεος»

(Απολυτίκιο του αγίου)

 

Από το βιβλίο «Ο Μυστικός κόσμος των Βυζαντινών Εικόνων» (τόμος πρώτος)
Χρήστου Γ. Γκότση, Εκδ. Αποστολική Διακονία

http://agiografikesmeletes.blogspot.gr/2010/11/blog-post_07.html

Είμαι ο Δημήτριος και θέλω να γυρίσω στη Θεσσαλονίκη

ΠΗΓΗ:http://yiorgosthalassis.blogspot.com/2011/10/blog-post_838.html

Μαρίας Λουπίδου

Πολιτικοῦ Ἐπιστήμονος

Ἦταν Ἰούλιος τοῦ 1978. Κατακαλόκαιρο. Μία τέτοια μέρα ἀνακοινώθηκε ἀπὸ τὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν μιὰ μελέτη. Ἡ ἀρχαιολόγος – βυζαντινολόγος, Μαρία Θεοχάρη ὁλοκλήρωσε καὶ κατέθεσε τὴ μελέτη της περὶ «Ψηφιδωτῆς εἰκόνος τοῦ Ἁγίου Δημητρίου καὶ τῆς ἀνευρέσεως τῶν λειψάνων τοῦ Ἁγίου εἰς Ἰταλίαν». Γιὰ ἀρκετὸ διάστημα ἡ ἐπιστήμονας ἀσχολήθηκε μὲ ζῆλο καὶ μεράκι μὲ μιὰ ψηφιδωτή εἰκόνα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου ποὺ πληροφορήθηκε ὅτι ὑπάρχει στὸ Σάσο Φεράτο τῆς Ἰταλίας.  Ἀπό τὴ μελέτη τῆς εἰκόνας αὐτῆς καθώς καὶ ἅλλων σχετικῶν ἐγγράφων ὁδηγήθηκε στὸ συμπέρασμα ὅτι τὰ λείψανα τοῦ Ἁγίου ποὺ βρίσκονταν σὲ μιὰ κωμόπολη μόλις15 χιλιόμετραμακρύτερα, στὸ Ἀββαεῖο τοῦ Σάν Λορέντζο, ἦταν τα λείψανα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, Πολιούχου Θεσσαλονίκης!

   Ἡ μελέτη ἐκείνη συνέδεσε τὰ ἱστορικὰ γεγονότα καὶ κατέδειξε ὅτι…

ἡ Θεσσαλονίκη ποὺ καταλήφθηκε ἀπὸ τοὺς Σταυροφόρους τὸ 1204 ἕως τὸ 1223, λεηλατήθηκε ἀπὸ τοὺς λατίνους σταυροφόρους ποὺ ἀφήρπασαν τοὺς δύο Ναούς, τὸν Ναὸ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας καὶ τὸν Ναὸ τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Τὸ ὅτι ἡ ἀφαίρεση τοῦ λειψάνου ἔγινε ἐκείνη τὴν περίοδο πιστοποιεῖται καὶ ἀπὸ τὸ γεγονός ὅτι ὲντός τῆς λάρνακας ποὺ βρέθηκε στὸ Σἀν Λορέντζο μαζὶ μὲ τὰ λείψανα ὑπάρχει καὶ μιὰ μολύβδινη πλάκα μἐ τὴν ἐπιγραφὴ «hix requiescat corpus sancti Demetrii». Στὸ βιβλίο τῆς κ. Θεοχάρη βρίσκονται ὅλες οἱ πληροφορίες καθώς καὶ τὸ ὅτι οἱ μελετήσαντες τὴν πλάκα διαπίστωσαν ὅτι γράφτηκε περὶ τὸ τέλος τοῦ 12^ου καὶ ἀρχές τοῦ 13^ου αἰῶνα.

   Ἡ ἀνακάλυψη αὐτὴ τῆς κ. Θεοχάρη γνωστοποιήθηκε στὸ κοινὸ γιὰ πρώτη φορὰ ἀπὸ τὴν ἐφημερίδα ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ  τῆς Θεσσαλονίκης στὶς 13 Αὐγούστου τοῦ 1978. Λίγες μέρες πρὶν ἀπὸ τὴ δημοσίευση ὅμως, ὁ δημοσιογράφος τῆς συγκεκριμένης ἐφημερίδας, Ἀγαμέμνων Μπιτσιάδης, ἐπισκέφτηκε τὸ Γραφεῖο τοῦ μακαριστοῦ Παναγιωτάτου Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυροῦ Παντελεήμονος Β’ καὶ τὸν ἐνημέρωσε σχετικά μὲ τὴν ἀνακοίνωση στὴν Ἀκαδημία Ἀθηνῶν καὶ τὸ δημοσίευμα τῆς ἐφημερίδας τὸ ὁποῖο θὰ ἔβλεπε τὸ φῶς τῆς δημοσιότητας σὲ λίγες μέρες.

   Ἡ Θεσσαλονίκη ἐκείνη τὴν περίοδο προσπαθοῦσε νὰ συνέλθει καὶ νὰ γιατρέψει τὶς πληγὲς ποῦ τῆς ἄφησε ὁ μεγάλος σεισμὸς τοῦ Ἰουνίου τοῦ 1978. Δὲν εἶχα γεννηθεῖ τότε. Ὅμως οἱ γονεῖς μου περιγράφουν γλαφυρὰ τὸ πόσο δύσκολη ἦταν ἡ κατάσταση καὶ τὸ ὅτι γιὰ τὸ διάστημα ποὺ γίνονταν μετασεισμοὶ οἱ περισσότεροι Θεσσαλονικεῖς δὲν κοιμόταν τὰ βράδια στὰ σπίτια τους ἀλλὰ σὲ πλατεῖες. Μπορῶ εὔκολα νὰ καταλάβω τὴν ἀγωνία καὶ τὴν ἀναστάτωση ὅλων γιὰ αὐτὴ τὴν κατάσταση καὶ φαντάζομαι τὴν προσπάθεια τοῦ δυναμικοῦ, ὅπως εἶναι ζωντανὰ στὴν μνήμη μου χαραγμένη ἡ εἰκόνα του, μητροπολίτη νὰ προσπαθεῖ νὰ στηρίξει τὸ ποίμνιὸ του. Ἡ εἴδηση τὸν ἐνθουσίασε καὶ πίστεψε ἀκράδαντα ὅτι ὁ ἐρχομὸς τοῦ Ἁγίου θὰ ἐμψυχώσει τοὺς Θεσσαλονικεῖς καὶ θὰ ξεπεράσουν τὰ δύσκολα ἐπακόλουθα τοῦ μεγάλου σεισμοῦ τῆς 20^ης Ἰουλίου.

Γ.Θ: Άνθρωποι που βρέθηκαν δίπλα στον μακαριστό Μητροπολίτη, μας διηγήθηκαν ότι κατά την περίοδο των σεισμών άκουγε στον ύπνο του μία φώνη που του έλεγε…

«Είμαι ο Δημήτριος και θέλω να γυρίσω στη Θεσσαλονίκη»

Ο μακαριστός Μητροπολίτης δεν έδωσε σημασία στη »φωνή» πιστεύοντας ότι είναι εκ του πονηρού και τότε… άρχισε να ακούει τη φωνή του Αγίου Δημητρίου και στον ξύπνιο του!

   Ἔτσι στὶς 17 Ὀκτωβρίου ἀναχώρησε ἀεροπορικῶς γιὰ τὸ Μιλᾶνο. Ἐκεῖ βρισκόταν ἤδη καὶ γιὰ ἕνα μῆνα πρὶν ὁ Γενικὸς  Ἀρχιερατικὸς Ἐπίτροπος τῆς ΙΜΘ Ἀρχιμ. Παντελεήμονας Καλπακίδης (σήμερα Μητροπολίτης Βεροίας καὶ Ναούσης), γιὰ νὰ προετοιμάσει τὸ ἔδαφος. Πολὺ θὰ ἤθελα νὰ ξέρω τί εἶπε καὶ μὲ ποιόν τρόπο δέχτηκε ὁ ἐπίσκοπος Φάνο Κωνστάντζο Μίτσι, οἱ ἱερεῖς τοῦ ναοῦ καὶ ὁ λαὸς τοῦ Σὰν Λορέντζο νὰ δώσουν στὸν Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης τὴν κάρα καὶ ἀργότερα καὶ τὸ ὑπόλοιπο σκήνωμα τοῦ Ἁγίου Δημητρίου. Μπορῶ ὅμως νὰ φανταστῶ τὸ δέος καὶ τὴν ἀγωνία τοῦ Μητροπολίτη, τὴν προσευχή του ὥστε νὰ βοηθήσει ὁ Θεὸς τὸ ἔργο του καὶ τὴν παράκλησή του γιὰ τὸ δίκαιο αἴτημά του.

 Γ.Θ: Στην αρχή ο επίσκοπος της περιοχής και κυρίως ο λαός της μικρής αυτής πόλης απέκλεισαν κάθε ελπίδα για επιστροφή των ιερών λειψάνων του Αγίου στην πατρίδα του, όμως…

Ο μακαριστός μητροπολίτης δεν το έβαλε κάτω και ξεσηκώνοντας όλη την περιοχή με τους πύρινους λόγους του καθώς και με την διπλωματία του έφτασε μέχρι το Βατικανό και κατάφερε να τους πείσει να του δώσουν την Αγία κάρα του Μεγαλομάρτυρα Δημητρίου. Όμως ο Άγιος ήθελε να επιστρέψει ολόκληρος στην Θεσσαλονίκη και έτσι η φωνή του ακούστηκε ξανά…

«Ολόκληρο θα με γυρίσεις στη Θεσσαλονίκη»  

Αποφασισμένος να εκτελέσει την προσταγή του Αγίου Δημητρίου και έχοντας στο μυαλό του τους τρομερούς μετασεισμούς και το ποίμνιό του, ο μακαριστός Μητροπολίτης ξεκίνησε νέους αγώνες ξεσηκώνοντας του πάντες, με αποτέλεσμα να καταφέρει το ακατόρθωτο και με την βοήθεια του Θεού να μας φέρει μετά από τόσους αιώνες τα Άγια λείψανα του Μεγαλομάρτυρα Αγίου Δημητρίου.